ΙΙ. Σκέψεις σχετικά με τη διάρθρωση και τις ευθύνες, Σχολών, Τμημάτων και Τομέων.

1. Τίποτε δεν δικαιολογεί ωστόσο την κατάργηση του Τμήματος ως διδακτικής μονάδας με βασική αποστολή την οργάνωση των σπουδών και την εκπαίδευση των σπουδαστών. Επιβάλλεται ωστόσο η ακαδημαϊκή και διοικητική υπαγωγή του Τμήματος στην ευρύτερη επιστημονική περιοχή της Σχολής, ώστε η εκπαιδευτική αποστολή του Τμήματος να τελεί υπό την σκέπη της διεπιστημονικότητας και της διακλαδικότητας και να διευκολύνεται η επικοινωνία και κινητικότητα διδασκόντων και σπουδαστών και κυρίως ο συγχρωτισμός των γνωστικών αντικειμένων.

Αν μάλιστα καθιερωθεί ένα κοινό κατά Σχολή πρώτο έτος, τότε η υπαγωγή στη Σχολή γίνεται αναπόφευκτη.
Το ερώτημα είναι, πού είναι οργανικά ενταγμένοι, γραμμένοι οι φοιτητές; στη Σχολή ή στο Τμήμα, ή στη Σχολή και στο Τμήμα ταυτόχρονα. Το τελευταίο είναι το καλλίτερο.
Το ίδιο ισχύει και για τους πανεπιστημιακούς δασκάλους: ανήκουν διοικητικά στη Σχολή ή και στο Τμήμα, πού διορίζονται και ποιος αποφασίζει, τυπικά, για τον διορισμό τους; Η σχολή ή το Τμήμα και τα αντίστοιχα όργανά τους;
Για όλα τα προηγούμενα κλίνω προς τη μεριά της Σχολής.
Το Τμήμα αναλαμβάνει να οργανώσει τις σπουδές που οδηγούν στο πτυχίο, καταρτίζει το πρόγραμμα και τον κανονισμό των σπουδών και διοργανώσει τη φοίτηση και τη διδασκαλία. ¨Όλα αυτά όμως στο πλαίσιο των γενικών και κοινών κατευθύνσεων και οδηγιών της Κοσμητείας και εντός της συλλογικής διεύθυνσής της.
Το Τμήμα εξακολουθεί να απονέμει το Πτυχίο. Η Κοσμητεία ασκεί για τα Τμήματα εποπτικό-διοικητικό ρόλο. Φυσικά τα Τμήματα αναφέρονται στη Σχολή και λογοδοτούν για την εκπαιδευτική δραστηριότητά τους και για τα αποτελέσματα. Αξιολογούνται και ελέγχονται, από το Κοσμητεία και την Σύγκλητο.
Φυσικά οι γενικές ρυθμίσεις θα πρέπει να αφήνουν περιθώρια για τις ιδιομορφίες Σχολών και Τμημάτων και να μπορούν να προσαρμόζονται ή να αποκλίνουν σε ορισμένες περιπτώσεις όπως Πολυτεχνία, Ιατρικές Σχολές κ.ά.
Οι τομείς αποτελούν πυρηνικές ενότητες διδασκαλίας και έρευνας στο πλαίσιο πάντα του κανονισμού σπουδών και των αποφάσεων του Τμήματος και της Σχολής.
Η Σχολή και το Τμήμα πρέπει να διοικούνται από αντιπροσωπευτικά αλλά ολιγομελή συλλογικά όργανα διοίκησης. Ο Πρόεδρος και ο Κοσμήτορας να έχουν αποφασιστικές-διοικητικές αρμοδιότητες και να απαλλάσσονται ή να μην έχουν διδακτικά καθήκοντα. Να επιλέγονται μέσα από μία διαφανή και συλλογική- συμμετοχική διαδικασία, που να ανταποκρίνεται στη συνταγματική επιταγή της πλήρους αυτοδιοίκησης και στις απαιτήσεις των καθηκόντων που αναλαμβάνουν: οργανωτικά-διοικητικά προσόντα, ικανότητα χάραξης εκπαιδευτικής και ερευνητικής πολιτικής για τη Σχολή ή το Τμήμα. Θητεία επαρκή για να ολοκλήρωση του έργου τους

Ακολουθεί προσχέδιο προτάσεων με κανονιστική διατύπωση
«Προσχέδιο διατύπωσης κανονιστικών προτάσεων»

Η οργάνωση των σπουδών και της έρευνας στα ΑΕΙ διαρθρώνεται σε τρείς ακαδημαϊκές μονάδες
Την βασική ακαδημαϊκή και διοικητική μονάδα ενός ΑΕΙ την αποτελεί η Σχολή, η οποία καλύπτει μια ενότητα συγγενών επιστημονικών κλάδων και «εξασφαλίζει την διεπιστημονική και διακλαδική προσέγγιση και επικοινωνία τους και τον αναγκαίο για την διδασκαλία και έρευνα συντονισμό τους».
Η Σχολή διαρθρώνεται σε Τμήματα και Τομείς.
Το Τμήμα αποτελεί την βασική εκπαιδευτική μονάδα και καλύπτει το γνωστικό αντικείμενο μιας επιστήμης. Έχει την ευθύνη της οργάνωσης των σπουδών και της διδασκαλίας, του προγράμματος και του κανονισμού σπουδών και πιστοποιεί την πραγματοποίηση των σπουδών με την απονομή πτυχίου ή διπλώματος. (Πρβλ. άρθρο 6 παρ. 1 και 2. Του ν. 1286/1982).
Ο Τομέας αποτελεί εύπλαστη και στοιχειώδη ενότητα εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων μιας Σχολής ή ενός Τμήματος. Υπηρετεί μια ενότητα γνωστικών αντικειμένων. Οι Τομείς υπάγονται σε ένα ή περισσότερα ταυτόχρονα Τμήματα ή λόγω του μεγέθους ήτης φύσης τους υπάγονται κατ΄ευθείαν στη Σχολή.
Το Τμήμα διοικείται από το διοικητικό συμβούλιο, στο οποίο μετέχουν εκπρόσωποι (διευθυντές των Τομέων) και των φοιτητών.
Οι τομείς αναθέτουν τη διδασκαλία στο διδακτικό προσωπικό τους και συντονίζουν τη διεξαγωγή της, σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών και στο πλαίσιο των αποφάσεων του Τμήματος ή της Σχολής. Στους Τομείς υπάγονται τα Εργαστήρια, Σπουδαστήρια, Κέντρα ερευνητικά, και οι Κλινικές.
Οι Τομείς ιδρύονται, καταργούνται, συγχωνεύονται με απόφαση της Κοσμητείας ή (…).
Στο Τομέα μετέχουν όλοι οι διδάσκοντες και εκπρόσωποι των φοιτητών
Στο κανονισμό ή οργανισμό του Πανεπιστημίου είναι δυνατόν να προβλέπονται αποκλίσεις από το πρότυπο αυτό διοίκησης όταν αυτές δικαιολογούνται από την ιδιομορφία ( ιδιαιτερότητας γνωστικού αντικειμένου, μεγέθους Σχολής ή Τμήματος, κ.ά.). Έτσι είναι δυνατόν να υπάρχουν μονοτμηματικές σχολές, όπως η ιατρική ή νομική κ.’α.

Η εγγραφή των φοιτητών γίνεται στη Σχολή με τις εισαγωγικές εξετάσεις.
Το πρώτο έτος είναι κοινό για όλους. Ο τρόπος και τα κριτήρια επιλογής των φοιτητών κατά Τμήμα καθορίζεται με απόφαση της Κοσμητείας μετά από εισήγηση του Τμήματος σύμφωνα και με τον κανονισμό του Πανεπιστημίου.
Τα μέλη ΔΕΠ διορίζονται και ανήκουν οργανικά στη Σχολή. Τοποθετούνται και υπηρετούν ανάλογα με τα διδακτικά τους καθήκοντα στα Τμήματα ή στους τομείς.
Ο προγραμματισμός των θέσεων και οι εκπαιδευτικοί και ερευνητικοί στόχοι της Σχολής και των Τμημάτων ανήκει στην ευθύνη του Κοσμήτορα.

Όλα τα προηγούμενα συνεπάγονται και μια άλλη, ριζική για μένα και απαραίτητη, αλλαγή: Την απαλλαγή των Τμημάτων από κάθε είδους ευθύνη κρίσης, αξιολόγησης ή και πρόσληψης των μελών ΔΕΠ. Η ευθύνη αυτή ανήκει σε άλλα όργανα κρίσεων που συγκροτούνται σε διαπανεπιστημιακό ή εθνικό επίπεδο.
Την αλλαγή αυτή την θεωρώ θεμελιώδους σημασίας και προϋπόθεση κάθε είδους μεταρρύθμισης πιο σημαντικής από την διοικητική.